Chodelski Obszar
Chronionego Krajobrazu związany jest niemal w całości z dorzeczem Chodelki,
której zlewnia obejmuje ok. 572 km2 i odznacza się wyjątkową spójnością
hydrologiczną.
Rzeka ta wraz ze swymi dopływami odwadnia niemal cały obszar Kotliny Chodelskiej
wraz z jej skłonami i przyległymi obszarami wierzchowinowymi Płaskowyżu Bełżyckiego
i Wzniesień Urzędowskich. Maksymalne stany wody notowane są w marcu, a minimalne
we wrześniu i październiku.
Źródła Chodelki leżą w strefie północnej krawędzi Wzniesień Urzędowskich, w
okolicach wsi Ryczywół, a w obszar chroniony Chodelka wpływa na zachód od Borzechowa.
Do Chodla dolina rzeki ma szczególny charakter - odznacza się wyjątkowo licznymi
wypływami wód powierzchniowych, źródłami i liniami źródeł.
Zbocza są dość strome, wyraźne, dno wąskie. Na zboczach podłoże kredowe występuje
tuż pod powierzchną.
W
Kolonii Borów Chodelka przyjmuje prawy dopływ - ciek spod Zalesia. Poniżej Majdanu
Borowskiego Chodelka wpływa do rozległego obniżenia o kotlinowatym charakterze,
do którego uchodzą doliny dwu jej dalszych lewych dopływów - Chodlika (cieku
spod Kępy) i Kożuchówki (cieku spod Zastawia). Chodlik wpływa w obszar chroniony
w okolicy Ratoszyna, gdzie jego dolina jest formą wyraźną i malowniczą.
Odcinek doliny Chodelki od połączenia z ciekiem spod Zalesia po Chodel nie bez
przyczyny uważany jest za najcenniejszy - rzeka i jej dolina zachowały bowiem
niemal naturalny charakter i mają dużą wartość godną chronienia.
Począwszy od rozległego kotlinowatego obniżenia powyżej Chodla, dolina Chodelki
ma dno płaskie, dość szerokie, wielu miejscach sztucznie odwodnione systemami
rowów melioracyjnych. W obrębie dna znajdują się kompleksy
stawów (największy powyżej Chodla), w kilku miejscach dawne groble znaczą
ślady nieistniejących już zbiorników. Koryto rzeki jednak nie nosi wielu śladów
zabiegów hydrotechnicznych, rzeka meandruje, a liczne porozrzucane w obrębie
doliny i na jej zboczach kępy lasu sprawiają, że także odcinek doliny Chodelki
od Chodla po Zajączków należy uznać za odznaczający się dużymi walorami krajobrazowymi.
Poniżej Zajączkowa, aż po ujście w Podgórzu, bieg Chodelki oraz system odwodnienia
w obrębie jej doliny zostały całkowicie zmienione przez człowieka. Nakładają
się tu i wzajemnie przenikają sztuczne systemy obiegu wody tworzone dla celów
gospodarki rybackiej w kompleksach stawów rybnych i dla celów melioracyjnych.
W dalszym odcinku Chodelka przyjmuje wody sześciu dopływów. Ze strony prawej
docierają do Chodelki wody krótkich cieków odwadniających doliny rozciągające
krawędź Kotliny Chodelskiej: Poniatówki, Kowalówki, cieku spod Karczmisk i cieku
spod Rogowa.
Największymi lewymi dopływami Chodelki są: Janówka (zwana Leonką) i system rzeczny
Wrzelówki. Warunki odpływu i zmiany stanów wody najniższego odcinka Chodelki
pozostają pod wpływem wahań stanu wody Wisły. W czasie wezbrań Wisły cofka na
Chodelce sięgać może po Kosiorów, a nawet po Wolę Rudzką.
Wzdłuż koryta do miejscowości Kosiorów wybudowano wały chroniące obszar Powiśla
przed wdarciem się wód powodziowych z Wisły. Ten odcinek Chodelki wchodzi już
w obręb obszaru osłony Kazimierskiego Parku Krajobrazowego.
W
obrębie Chodelskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu istnieje kilka niewielkich
jeziorek naturalnych, lecz bardzo silnie zmienionych przez człowieka, oraz wiele
sztucznych zbiorników wód stojących, głównie stawów rybnych.
Największe powierzchnie wodne stanowią więc zgrupowanie stawów rybnych, które
należy traktować jako stałe zbiorniki, choć zgodnie z prawami gospodarki stawowej
są one okresowo osuszane na okres paru miesięcy.
Do największych kompleksów stawów należą: Pustelnia (825 ha) w dolinie Chodelki
i Kulig (62,5 ha) w dolnym odcinku Poniatówki - oba zasilane wodami Poniatówki;
Jankowa Grobla (120,21 ha) w dolinie Janówki, w otoczeniu lasów, stawy najbardziej
zagrożone zanieczyszczeniami wód; Pomorze (81,4 ha) w dolinie Chodelki, lecz
przez wiele lat odwadniane przez przekop do Janówki, do tego kompleksu należy
formalnie użytkowane przez gospodarstwo rybackie jezioro Bartków Ług, traktowane
jako staw.
W dolinie Chodelki znajduje się jeszcze kilka mniejszych kompleksów stawów i
kilka zaniedbanych zbiorników (pozostałość po dawnych młynach), lecz nie są
to obiekty o istotnym znaczeniu dla obiegu wody.
Wszystkie po odpowiedniej adaptacji i przebudowie mogą służyć celom rekreacyjnym.
Występowanie wód podziemnych na obszarze Chodelskiego
Obszaru Chronionego Krajobrazu uwarunkowane jest ściśle cechami budowy
geologicznej i rzeźby terenu.
Większość terenów Kotliny Chodelskiej
charakteryzuje się występowaniem jednego, ciągłego zwierciadła wód podziemnych,
łączącego hydraulicznie powiązane zbiorniki wód kredowych (w miękkich marglach
i wapieniach). Zwierciadło tych wód znajduje się na głębokościach z reguły nie
przekraczających 5 metrów.
Wody te są silnie narażone na zanieczyszczenie, bezpośrednio z powierzchni gruntów,
środkami chemicznymi używanymi w intensywnie rozwijanym rolnictwie i sadownictwie
oraz przez kontakty z zanieczyszczonymi wodami powierzchniowymi.