Dzwonnica

Dzwonnica jest to budowla z pomieszczeniem na dzwony, zazwyczaj w formie wieży kilku kondygnacyjnej, wolno stojącej lub stanowiącej wyodrębnioną całość. Z punktu widzenia tradycji liturgicznej wieża jest dzwonnicą. Wraz z procesem rozwoju wież kościelnych, nastąpił równoczesny rozwój dzwonów.
Dzwonnica kościoła parafialnego w Chodlu, jak podają protokoły wizytacyjne z lat: 1611, 1675, 1721, 1739, 1748 oraz z roku 1801 i 1805 znajdowała się w wieży świątyni, na wysokości drugiej kondygnacji. Była ona cała murowana na zewnątrz, z drewnianą konstrukcją umieszczoną wewnątrz. Wizytator, który odwiedził parafię w roku 1739 podaje, że dzwonnica w której umieszczone są dzwony wykonana jest z dębu. Na szczycie dzwonnicy umieszczona była na początku XVII wieku sygnaturka.
W dzwonnicy kościoła parafialnego w Chodlu, jak podają wszystkie wymienione wyżej materiały źródłowe, znajdowało się trzy dzwony średniej wielkości. Wielkość dzwonów, a także materiał z którego wykonywano dzwony uzależniona była od fundatora lub też związana była z wysokością funduszy, które przeznaczała parafia na zakup nowych dzwonów. Zaś liczba ich uzależniona była od rangi danego kościoła. Przy polskich kościołach parafialnych przeważały dzwonnice, w których umieszczano dwa ewentualnie trzy dzwony.
Dzwony (łac. companae) jako przedmioty kultu religijnego, na Zachodzie Europy znane były już na przełomie VIII i IX wieku, a w Polsce zaś dopiero z początkiem wieku XIV. Według legendy wynalazcą dzwonów miał być św. Paulin, który w latach 409-431 piastował funkcję biskupa Noli, włoskiej prowincji. Miasto to zasłynęło z odlewu dzwonów.
Konsekracji dzwonów dokonywał biskup w trakcie specjalnego obrzędu, zwanego chrztem dzwonów. W przypadku dzwonów kościoła parafialnego w Chodlu nie można odpowiedzieć na pytanie, kto dokonał ich konsekracji lub poświęcenia, gdyż źródła na ten temat nic nie wspominają. Nie można też wskazać na ich ewentualnego fundatora, bowiem nie dysponujemy szczegółowymi informacjami o samym wyglądzie omawianych dzwonów. Domniemywać można, że dzwony świątyni chodelskiej, podobnie jak dzwony innych kościołów parafialnych, wykonane były ze stopu brązu i cyny.
Nazwisko fundatora widniało z reguły na części dzwonu zwanej płaszczem, na której ludwisarze umieszczali także różnorodne elementy zdobnicze, cytaty z Pisma Św., krótkie formułki modlitw oraz nazwisko odlewnika i miejsce wykonania dzwonu.
Dzwony, podobnie jak i inne przedmioty święte, spełniały i spełniają nadal istotne funkcje religijne. Wykorzystanie dzwonów można sprowadzić do dwóch zasadniczych celów, mianowicie liturgicznych i religijnych oraz pozaliturgicznych, czyli świeckich. Bicie dzwonów w kościele parafialnym w Chodlu oznajmiało najczęściej miejscowej ludności czas zbliżającego się nabożeństwa, bądź też pogrzeb jednego z członków wspólnoty parafialnej. Również w trakcie przyjazdu ordynariusza miejscowej diecezji lub innego ważnego dostojnika do parafii rozlegające się dzwonienie pełniło funkcje kanału przekazującego wiadomości o istotnym wydarzeniu dla życia parafii.
Prawdopodobnie bicie dzwonów w świątyni chodelskiej poprzedzało nadchodzące niebezpieczeństwa, które niosły ze sobą żywioły: wiatr, woda czy ogień. Rozlegający się wówczas głos dzwonów był znakiem ostrzegawczym dla wiernych. O pozwoleniu używania dzwonów do celów pozaliturgicznych decydował biskup, o ile fundator nie ustalił innych warunków. Duchowieństwo parafialne zobowiązane było do czuwania nad wykorzystywaniem dzwonów do celów głównie religijnych. Zarządca parafii, o ile stan dzwonów jak i całej dzwonnicy tego wymagał, miał obowiązek poddania ich remontowi.
Protokoły wizytacyjne z XVII wieku podają, że ogólny stan dzwonnicy
i umieszczonych w niej dzwonów jest dobry. Zastrzeżeń wizytatorów nie budziło również zadaszenie na omawianym obiekcie sakralnym, a także sposób umocowania dzwonów, który w następnym stuleciu budził szereg zastrzeżeń. O braku bezpiecznego zawieszenia dwóch dzwonów wspomina wizytacja z roku 1748. Pod koniec I połowy XVIII wieku tylko dzwon największy był poprawnie zainstalowany.
Ciągłe powtarzanie zalecenia, aby prepozyci chodelscy zajęli się tą kwestią doczekało się prawdopodobnie realizacji dopiero w II połowie XVIII wieku skoro wizytujący parafię w 1781 roku dziekan nie wspomina już o problemie niewłaściwego powieszenia dwóch średnich dzwonów. Prawdopodobnie w latach trzydziestych XVIII wieku, w czasie administracji prepozyta ks. Szymona J. Wojtowskiego (1735-1740), podjęte zostały prace remontowe przy dzwonnicy. Krótka wzmianka w protokole wizytacyjnym z roku 1739 nie pozwala stwierdzić jednak, czy zdjęcie dzwonów związane było bezpośrednio z remontem drewnianej konstrukcji dzwonnicy, czy też z właściwym ich umocowaniem.
Materiały źródłowe pochodzące z XIX wieku nie dostarczają informacji na temat dzwonnicy. Nie wiadomo także kiedy dokładnie dzwony opuściły wnętrze wieży kościelnej. Można przypuszczać, że stało się to po I wojnie światowej w następstwie bardzo dużych uszkodzeń wieży i konstrukcji kościoła przez ostrzał artyleryjski wojsk rosyjskich i austriackich.
Obecna dzwonnica znajdująca się przy kościele parafialnym w Chodlu wybudowana została po II wojnie światowej a pod koniec XX wieku przebudowana i na nowo zadaszona.