Szata roślinna i świat zwierzęcy

Charakterystyczną cechą Chodelskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu jest wzajemne przeplatanie się trzech głównych typów zbiorowisk roślinnych - lasów, łąk i upraw rolnych z sadami owocowymi. Do najpiękniejszych zakątków tego obszaru należą okolice Chodla. Ze wzniesień otaczających Chodel oraz okolicznych wsi położonych nad Chodelką roztaczają się widoki, równie piękne latem i zimą, wiosną i jesienią.
Liczne stawy i łąki, lasy i pola uprawne obfitują w różnorodne gatunki roślin i zwierząt. Bliskość tych środowisk sprawia, że w ciągu kilkudziesięciu, czy nawet kilkunastu minut możemy się znaleźć w całkiem odmiennych miejscach.
Okoliczne lasy pachną żywicą - ponieważ dominującym gatunkiem na tym obszarze jest sosna zwyczajna. Oprócz sosny występują min. brzoza brodawkowata, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, grab i osika.
Dąb "Władek z Zarzęby" - następca BartkaW Karczmiskach rośnie dąb "Władek z Zarzęby", który może być następcą sławnego "Bartka". Ma ponad 670 lat, 32 metry wysokości i 825 cm w obwodzie pnia.
Warstwę podszytu tworzą głogi, jałowce, dzika róża, trzmielina, tarnina, leszczyny, jeżyny i kalina koralowa. Wiosną, zanim na drzewach pojawią się liście, słoneczne promienie mogą dotrzeć aż do podłoża. Wtedy rozkwitają rośliny runa leśnego: przylaszczka pospolita o niebieskich płatkach, fiołki, zawilce - gajowy i żółty, kokorycz, mało znany, częściowo chroniony kopytnik o brunatno-purpurowych kwiatach, ściśle chroniona pierwiosnka lekarska i wiele innych.
W maju kwitną całe łany konwalii (pod ochroną częściową), konwalijka dwulistna, kokorycz. Latem spotkamy w Kotlinie Chodelskiej bylinę o zimozielonych pędach i różowych kwiatach - zwaną pomocnikiem baldaszkowym, a także dostojną lilię złotogłów - obydwa gatunki podlegające ścisłej ochronie. Wokół zielenią się dywany mchów i pióropusze paproci.
Po zeschłych ubiegłorocznych liściach spacerują żuki, w pobliżu mrowisk uwijają się mrówki. Pnie drzew porastają epifityczne porosty i mchy, gdzieniegdzie rosną pasożytnicze huby. Tu i ówdzie inne grzyby: borowiki, kozaki, kurki, podgrzybki, maślaki, gołąbki, gąski, opieńki, kanie, lejkowce, olszówki, muchomory.
Lato to czas owocowania. Pojawiają się poziomki, borówki, rzadziej brusznica oraz borówka czarna - zwana jagodą. Pora owocowania jeżyn pokrywa się z porą kwitnienia wrzosu.
Wiosenny i letni las rozbrzmiewa koncertami ptaków. Słychać zięby, wilgi, pokrzewki, drozdy, kukają kukułki. Dzięcioły zawzięcie opukują drzewa, nocą odzywa się lelek kozodój. Tu gnieździ się największy z naszych dzikich gołębi - grzywacz oraz dudek. W lasach położonych w pobliżu wód można spotkać zaskrońca - niegroźnego gada, o charakterystycznych żółtych plamkach na głowie.
Najczęściej spotykanymi ssakami są wiewiórki, lisy, sarny, dziki, leśne kuny i jeże.
Oprócz wymienionych roślin i zwierząt w chodelskich lasach występuje jeszcze wiele innych. Tworzą one niepowtarzalny nastrój i klimat. Szum drzew, głosy ptaków i kojący zapach - to niezapomniana atmosfera lasu.
W pobliżu wielu lasów położone są łąki. Równie piękne i nastrojowe. Łąka o świcie usiana jest pajęczyną z kropelkami rosy, która mieni się w blasku wschodzącego słońca. Gdzieniegdzie bieli się mgła nad stawami. Wiosną i latem łąki to bogactwo form i barw. Kwitną żółte jaskry, rzeżucha łąkowa, mniszek zwany mleczem lub dmuchawcem, stokrotki, kaczeńce i niezapominajki przeglądające się w lustrze wody.
Znajdziemy wśród traw również rośliny chronione: storczykowate, np. kruszczyk błotny, storczyk szerokolistny. Rosną tu różowe i białe kończyny, złocienie mylnie zwane rumiankami, rdest wężownik, wiązówka błotna i wiele innych. Wokół kwiatów, zwabione zapachem, uwijają się pszczoły, motyle, trzmiele i chrząszcze. Miejscowe łąki, to nie tylko rośliny zielone, to także drzewa i krzewy: olsza czarna, brzozy, wierzby, czeremcha, kalina koralowa, trzmielina i bez czarny.
W niektórych miejscach, olszynom towarzyszy chmiel, wijący się na kilka metrów, w innych - podtopionych można spotkać tatarak o charakterystycznym zapachu.
Brzegi stawów porastają turzyce, trzcina, pałka szerokolistna, rzadziej wąskolistna jeżogłówka, kosaciec (irys) żółty.
Nad chodelskim zalewem, gdzie występuje niewielkie torfowisko, rośnie owadożerna rosiczka, a także widłaki - rośliny, których cykl rozwojowy trwa kilkanaście lat. Rosiczki i widłaki objęte są ścisłą ochroną gatunkową.
Głębiej, oddalona od brzegu stawu, rośnie strzałka wodna - roślina osiągająca wysokość 1 metra, posiadająca trzy typy liści. Liście znajdujące się pod wodą wydłużone, taśmowate, pływające na jej powierzchni - jajowate, a wzniesione nad wodą mające kształt strzałki.
Na powierzchni wody unoszą się także kwiaty żabiścieku, grzybieni (zwanych lilią wodną - również objęte ścisłą ochroną gatunkową), zieleni się rzęsa wodna i skrętnica. Pod wodą, która w stawach płynie prawie niezauważalnie, leniwie unoszą się pędy rdestnicy i rogatka oraz rumieńce.
W rzece Chodelce woda płynie szybko, kołysząc łodyżkami moczarki kanadyjskiej. O wiele szybszy od nurtu rzeki jest zimorodek - niewielki (ok. 16,5 cm długości), szmaragdowy ptak z dużym, czarnym dziobem. Poluje na małe rybki, a zaniepokojony odpływa, niczym błyskawica.
Po łące lubią spacerować bociany, siejąc popłoch wśród żab, dość licznie tu występujących. W wodach żerują ryby: karpie, karasie, płotki, szczupaki, cierniki i inne. W stawach nad Chodelką - jak i w niej - są również pstrągi.
Wśród szuwarów wysiadują jajka ptaki wodne: łabędzie, kaczki łyski, kurki wodne. Z oddali dochodzą głosy czajek, wysoko nad stawami przelatują czaple, szybuje błotniak. Łąka tętni życiem, zachwyca radością i kolorami.
Równie piękne są pola… wiosną zakwita podbiał, maleńkimi, niebieskimi kwiatuszkami obsypują się przetaczniki, okrywają się bielą ciemne gałązki tarniny, a po nich polne gruszki. Wśród złotych zbóż zobaczyć można niebieskie bławaty, kąkol, purpuroworóżowy groszek bulwiasty, bladoróżowy powój, maleńkie trójbarwne fiołki polne.
Niezapomniany urok mają pola czerwone od maków. W uprawach roślin okopowych zauważymy komosę, łobodę, przytulię czepną, kurzyślad, osty, gorczycę polną (ognicha).
W miejscach suchych, na piaszczystych ugorach rośnie dziewanna, chronione kocianki, wiesiołek o żółtych kwiatach, otwierających się wieczorem, zapylanych przez ćmy. Wszędzie pachnie macierzanką.
Miedze i polne drogi porastają trawy, niski, rozesłany rdest ptasi, koniczyna, krwawnik, mikołajek polny, chaber a także dziurawiec o liściach z prześwitującymi kropkami.
Brzęczą trzmiele i pszczoły, polne skowronki wzbijają się wysoko w niebo. Szybują jastrzębie i sokoły. W trawach kryją się kuropatwy i przepiórki. Od czasu do czasu odzywają się bażanty i sroki, które upodobały sobie śródpolne kępy drzew i krzewów.
Płochliwe zające uciekają w pośpiechu do swych norek. Jeszcze nie tak dawno spotkać tu można było polne chomiki, rzadziej badylarki - budujące gniazda między źdźbłami nad ziemią.
W otoczeniu lasów, łąk i pól mieszkają ludzie. Wokół domów i zabudowań gospodarczych rosną drzewa i krzewy, różne gatunki bylin i roślin jednorocznych, a w ogrodach także rośliny ozdobne.
Pachnie bez, jaśmin, maciejka i róże. Kwitnące akacje, miododajne lipy zwabiają roje pszczół. Wśród gałęzi drzew i krzewów wiją swe gniazda ptaki: sierpówka, zaganiacz, makolągwa, szczygieł, rudzik, sikory. W zabudowaniach gospodarczych, w kominach, na dachach gnieżdżą się wróble, bociany, kawki i jaskółki. W ciągu dnia przylatują dzięcioły, wieczorem i nocą latają sowy i nietoperze.
Spotyka się jeże, kuny, wiewiórki, tchórze i łasice. Wiosną i jesienią można spotkać klucze wędrujących żurawi i dzikich gęsi.
W maju od zachodu do wschodu słońca w kotlinie rozbrzmiewają niezapomniane koncerty żab i słowików.
W ogrodach, na polach, na łąkach i w lasach położonych w Kotlinie Chodelskiej oprócz wymienionych występuje jeszcze wiele innych przedstawicieli flory i fauny. Wśród pospolitych gatunków spotyka się rzadkie. Wiele roślin, a zwłaszcza zwierząt podlega ochronie ścisłej lub częściowej. Są to gatunki szczególnie cenione. Walorami tych terenów są również - ich położenie nad Chodelką, urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność biocenoz i piękne krajobrazy.