Analiza krajobrazu urbanistycznego

Chodel w swej części zasadniczej obejmującej miasto lokacyjne położony jest na niewielkim wzniesieniu usytuowanym w szerokiej pradolinie Chodelki. Część północna - dawna Kłodnica i obszar zabudowany w XIX i XX wieku usytuowana jest nieco wyżej na terenie łagodnie wznoszącym się w kierunku północno-wschodnim. Podobne wzniesienie aczkolwiek nieco bardziej strome znajduje się na południe od miejscowości.
Płaskie łąki przecięte korytem Chodelki, porośnięte z rzadka kępami olszyny, wierzb i brzóz stwarzają dogodne punkty widokowe od strony wschodniej i zachodniej. W widoku od wschodu ramy kompozycji stwarzają: z jednej strony zwarta bryła drzewostanu porastającego usytuowany na wzgórzu cmentarz parafialny podkreślone cienką smużką muru z białej kredowej opoki odcinającego ją od zieleni łąk z drugiej zaś rosnący na wschód od ul. Mostowej olszynowy lasek i widoczne, nieco wyżej wierzchołki drzew porastających wzgórza przy drodze do Godowa. Na środku przysłonięte nieco drzewami i poprzedzone jasną plamą plebani wznosi się zwarta bryła kościoła Św. Trójcy dominującego zdecydowanie w panoramie Chodla. Słabiej widoczna jest tonąca w zieleni zabudowa mieszkalna. Niewielkie znaczenie dla widoku z tej strony ma Chodelka, widoczna dopiero z niemożliwej w tym wypadku perspektywy "ptasiej".
Podobnie jak dla perspektywy widokowej od strony wschodniej tak i dla perspektywy od strony zachodniej najwyraźniejszą dominantę stanowi kościół parafialny, przy czym z tej strony widoczna jest tylko jego wieża i dach. Korpus przysłaniają budynki mieszkalne i porastające rynek drzewa. W widoku od strony zachodniej doskonale widoczna jest (od tyłu zabudowa zachodniej pierzei przyrynkowej. Wartość kompozycyjną krajobrazu obniża jednak, dodając mu zarazem swoistej "malowniczości", nieuporządkowana zabudowa gospodarcza usytuowana na tyłach parcel przyrynkowych. Elementem dysharmonizującym, nieprzystającym do jednokondygnacyjnej lub parterowej zabudowy miasta są kubiczne bryły dwukondygnacyjnego budynku szkoły podstawowej i gimnazjum, która przysłonięta nieco kępką drzew zamyka widok od strony północnej.
Bardzo malowniczo przedstawia się Chodel od strony południowej - ze wzgórza przeciętego wspinającą się na nie drogą do Godowa. Dominuje zieleń, w której toną zabudowania. Widoczne są tylko dachy i wyrastająca ponad nie wieża kościoła Św. Trójcy.
Żadnych walorów widokowych nie posiada natomiast perspektywa z biegnącej na północny wschód od miasta drogi do Bełżyc. Z tej strony Chodla dominuje zdecydowanie zabudowa współczesna - po stronie wschodniej osiedle domków jednorodzinnych i po zachodniej bloki spółdzielni mieszkaniowej, kompleks Zespołu Szkół i dalej, oddzielone tylko niewielki sosnowym laskiem zabudowania przemysłowe po byłych LZNS. Równie nieciekawie przedstawia się widok Chodla z wiodącej na północ drogi do Poniatowej.
Na południowy wschód od Chodla usytuowane są, poprzecinane wąskimi groblami, rozległe stawy hodowlane, wśród których na niewielkim wzniesieniu stoją ruiny kościoła pojezuickiego p.w. Matki Boskiej Loretańskiej.
Kościół św. Trójcy będący dominantą plastyczną widoku Chodla z zewnątrz pełni tą funkcję również w przypadku wnętrza miejscowości. Stanowi zamknięcie kompozycyjne ulicy Nadrzecznej, Kościelnej i uliczki przylegającej wzdłuż frontu południowej pierzei przyrynkowej i ulicy Szkolnej.
Samo wnętrze Chodla zatraciło w znacznym stopniu swój dawny charakter architektoniczny poprzez zastąpienie wielu istniejących tu przeważnie parterowych domów współczesnymi realizacjami typu "domku jednorodzinnego". Mimo to jednak budynki te nieodbiegające wiele skalą od istniejących dotychczas, nie stanowią elementów dysharmonizujących w sposób zdecydowany. Niechlubnym wyjątkiem jest natomiast budynek banku spółdzielczego niedopasowany zupełnie do małomiasteczkowego charakteru architektury rynku i rozbijający w dodatku w sposób trwały zwartość kompozycyjną wschodniej pierzei rynku. W sumie, w przyrynkowej części miasta, poza wymienionymi już od strony kościoła, brak jest ciekawszych perspektyw widokowych.
Dość interesująco prezentują się natomiast widoki odśrodkowe - na ginącą wśród łąk ulicę Targową i zwłaszcza przez ulicę Mostową na rozwidlenie dróg do Ratoszyna, Godowa i Komaszyc.
Ciekawe perspektywy otwierają się również ze środkowego biegu ulicy Partyzantów - w kierunku Jeżowa z bryłą budynku Straży Pożarnej (obecnie niedziałające już kino "Wrzos") i po drugiej stronie zwarta masa zieleni cmentarza parafialnego, ulicę Cmentarną i ul.Poprzeczną. Walory tej ostatniej wynikają głównie z faktu zachowania się jednolitej w swej formie, przeważnie drewnianej i dodatkowo silnie zespolonej z zielenią architektury z okresu międzywojennego.
Znaczną rolę w krajobrazie Chodla pełni zieleń. Największe jej skupisko znajduje się na położonym na wzgórzu cmentarzu parafialnym. Pojedyncze egzemplarze drzew nasadzono przy wszystkich bez wyjątku ulicach, przy czym w niektórych przypadkach (Rynek, ul. Nadrzeczna) są one dość rzadkie i czasem przycięte, w innych zaś (ul. Partyzantów - brzozy, ul. Cmentarna - akacje) tworzą już bardziej zwarte ciągi formujące prawie aleje. Drzewostan, jakkolwiek dość liczny nie wykazuje jednak cech świadomego komponowania co w znacznym stopniu obniża jego walory widokowe.
Zabudowa zwarta dominuje w Chodlu tylko w obrębie placu rynkowego gdzie ulega ona rozbiciu na środkowym odcinku pierzei wschodniej. Ponadto na niektórych ulicach (Targowa, Szkolna, Nadrzeczna) zdarzają się rzadko przypadki grupowego ustawienia dwóch, trzech budynków. Poza tym dominuje zabudowa nieco rozluźniona, przy czym wyraźnie wiejski, zagrodowy charakter posiada ona jedynie w przypadku ulic Opolskiej, Ratoszyńskiej i Leśnej. Na pozostałych tworzy typ pośredni, który można być nazwać typem zabudowy "podmiejskiej".
Panorama Chodla jest w tej chwili dość rozległa i płaska. Jedyną dominantą architektoniczną w sylwecie miejscowości stanowi kościół Św. Trójcy, przy czym zaczynają mu już stwarzać konkurencję rosnące coraz wyżej współczesne realizacje budowlane. Dawniej sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Miasto otoczone umocnieniami tworzyło zwartą bryłę, z której poza imponującym swymi rozmiarami masywem kościoła Św. Trójcy wystrzeliwały w górę wieże obwarowań, a później stojąca na rynku wieża miejska. Wewnątrz małe domki przytłaczał swą wielkością ratusz, a nad miastem panowała stojąca wyżej rezydencja Maciejowskich.