Teren parafii

Terytorium parafii K³odnica oko³o po³owy XIV wieku liczy³o prawie 170 km2. Na tak rozleg³ym obszarze znajdowa³o siê w II po³owie XV wieku 13 miejscowo¶ci tworz±cych okrêg parafialny. Liczba ta na przestrzeni wieków ulega³a zmianom, co po¶wiadczaj± ¼ród³a w tabeli.

Miejscowo¶ci nale¿±ce do parafii K³odnica (Chodel) do koñca XVI wieku

Nazwa miejscowo¶ci
Liber Beneficiorum J.D³ugosza
Rejestr poborowy
z 1531 r.
Lustracja woj.Lubelskiego
z 1565 r.
Wizytacja
z 1595 r.
Chodel (miasto)
 
 
 
+
Chrzanów
+
+
 
+
Czelustka
+
 
 
 
Godów
+
+
+
+
Je¿ów
+
+
+
+
K³odnica
+
+
+
+
Komaszyce
+
+
+
+
Ksi±¿
+
 
 
+
M¶cis³aw
+
 
 
 
Poniatowa
+
+
 
+
Puszno
 
 
 
+
Ruda Maciejowska
 
 
 
+
Skrzyniec
+
+
 
+
¦widno
+
+
 
+
Wola Je¿owska
+
 
 
 
Wólka Chodelska
 
 
 
+
Wólka Komaszycka
 
 
 
+
Wronów
+
+
 
+
Razem
13
9
4
15

Miejscowo¶ci nale¿±ce do parafii Chodel i filii w Ratoszynie pod koniec XVI wieku


Stopniowy rozwój terytorialny parafii Chodel nastêpowa³ w XVII i XVIII wieku.

Miejscowo¶ci nale¿±ce do parafii Chodel w XVII i XVIII wieku

Nazwa miejscowo¶ci
Wizytacja 1611r.
Rejestr poborowy 1626r.
Wizytacja 1675r.
Rejestr pog³ównego 1676r.
Wizytacja 1721r.
Wizytacja 1739r.
Wizytacja 1748r.
Wizytacja 1781r.
Spis Poniatowskiego 1787r.
Chodel (miasto)
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Borów
 
+
+
 
 
+
+
+
+
Borzechów
 
+
 
 
 
 
 
 
 
Budzyñ
 
 
 
 
 
 
 
 
+
Chrzanów
+
+
+
+
+
+
+
+
 
Godów
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Je¿ów
 
 
+
 
+
+
+
+
+
K³odnica
 
 
 
 
+
+
+
 
 
Komaszyce
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Ksi±¿
 
+
+
+
 
+
+
+
+
Loret
 
 
 
 
 
 
 
+
+
M³ynki Poniatowskie
 
 
 
 
 
+
+
 
 
Piaski
 
 
 
 
 
 
 
 
+
Poniatowa
+
+
 
+
+
+
+
+
+
Puszno
+
 
+
+
+
+
+
 
+
Skrzyniec
+
+
+
+
+
+
+
+
+
¦widno
 
+
+
+
+
+
+
+
+
Wólka Komaszycka
+
 
+
+
+
+
+
+
+
Wronów
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Razem
9
11
12
11
12
15
15
14
15

Miejscowo¶ci nale¿±ce do parafii Chodel w XIX i pocz±tku XX wieku

Nazwa miejscowo¶ci
Wizytacja 1904r.
Wizytacja 1805r.
Tabela miast i wsi 1827r.
Opis diecezji lubelskiej 1863r.
Przewodnik po Król. Pol. 1901r.
Inwentarz 1920r.
Chodel (miasto)
+
+
+
+
+
+
Adelin
+
 
 
 
+
+
Antonówka
+
 
 
 
 
+
Barañczówka
 
 
 
+
 
 
Borów
+
+
 
+
+
+
Borowski Chrzanów
+
 
 
 
 
 
Budzyñ
+
+
+
+
+
+
Chrzanów Kolonia
 
 
 
 
+
 
Chrzanów Wie¶
+
+
 
+
+
+
Choiny
 
 
 
 
 
+
Cuple
+
 
 
 
+
+
Darowne
+
 
 
 
+
+
D±browa
 
 
 
 
 
+
D±browa Godowska
+
 
 
 
 
+
D±browa Wronowska
+
 
 
 
 
+
D±brówka
 
 
 
 
+
 
Dêbiny
+
 
 
 
+
+
Fryszarka
 
 
 
+
+
+
Godów
+
+
 
+
+
+
Granice
+
 
 
 
 
+
Huta Borowska
+
 
 
+
 
+
Huta Godowska
 
 
 
 
+
 
Je¿ów
+
+
+
+
+
+
Kawêczyn
+
 
 
 
 
+
Kierz
 
 
 
+
 
 
Kolonia Borów
+
 
 
 
 
 
Kolonia Skrzyniecka
+
 
 
 
 
+
K³odnica
 
+
 
 
+
+
Komaszyce Nowe
+
 
 
 
 
+
Komaszyce Stare
+
 
 
 
 
+
Ko¿uchówka
+
 
 
+
+
+
Ksi±¿
+
 
 
 
+
+
Kudlak
+
 
 
 
 
 
Lipiny
+
 
 
 
+
+
Loret
+
+
 
 
 
+
Ludwików
+
 
 
 
 
 
Majdan Borowski
+
 
 
+
+
+
Majdan Skrzyniecki
+
 
 
 
+
+
M³ynki Kraczewskie
+
 
 
+
 
+
M³ynki Wronowskie
+
 
 
+
 
+
Osiny
+
 
 
+
+
+
Plizin
+
 
 
 
+
 
P³owizny
+
 
 
 
+
+
Podbór
+
 
 
 
 
+
Poniatowa
+
+
 
+
+
+
Pru¶nin
 
 
 
+
 
 
Przytyki
+
 
 
 
+
+
Puszno
+
 
 
 
+
+
Puszno Godowskie
 
 
 
 
+
 
Puszno Skokowskie
 
 
 
 
+
 
Radlin
 
 
 
+
+
 
Ratoszyn
 
 
 
+
 
 
Ruda Godowska
+
 
 
 
+
 
Ruda Maciejowska
+
 
+
+
+
+
Sewerynówka
+
 
 
 
+
+
Siewalka
+
 
 
 
+
+
Skrzyniec
+
+
+
+
+
+
S³upecczyzna
+
 
 
 
 
+
Spaczniak
+
 
 
 
 
+
Stoczki
 
 
 
 
+
+
¦widno
+
+
+
+
+
+
Truszków
 
 
 
 
 
+
Trzciniec
 
 
+
 
+
+
Wiktoria
+
 
 
 
 
 
Wincentówka
 
 
 
 
 
+
Wólka Godowska
 
 
 
+
 
 
Wólka Komaszycka
+
+
+
 
 
 
Wronów
+
+
+
+
+
+
Wymys³ów
+
 
 
 
+
+
Zastawka
+
 
 
 
+
+
Zofiówka
+
 
 
 
+
+
¯³obnie
 
 
 
+
 
 
Razem
53
14
12
25
41
53

Odleg³o¶æ miejscowo¶ci od ko¶cio³a parafialnego w Chodlu w roku 1904

Odleg³o¶æ w kilometrach
Miejscowo¶ci
Razem
0,5
Je¿ów, Loret
2
1
Antonówka, Budzyñ, Godów, Ko¿uchówka, Przytyki, Zastawki
6
1,5
Kawêczyn, Wiktoria
2
2
Adelina, Granice, Majdan Borowski, Trzciniec
4
2,5
Wólka Komaszycka
1
3
Borów, Cuple, D±browa Godowska, Huta Borowska, Kolonia Borów, Komaszyce Nowe, Komaszyce Stare, Ksi±¿, Lipiny, Osiny, Puszno, Siewalka
12
3,5
Chrzanów Borowski
1
4
D±browa Wronowska, Ruda Godowska, Sewerynówka, S³upecczyzna, Wronów, Zofiówka
6
5,5
Chrzanów, Dêbiny, Kudlak, M³ynki Wronowskie, Plizin, P³owizny, Spaczniak, ¦widno
8
6,5
Darowne, Ruda Maciejowska
2
7,5
Kolonia Skrzyniec, Majdan Skrzyniecki, Ludwików, M³ynki Kraczewskie, Poniatowa, Skrzyniec
6
8,5
Podbórz, Wymys³ów
2

Z tabeli wynika, ¿e najwiêksz± grupê - licz±c± 12 miejscowo¶ci - stanowi³y wioski, których odleg³o¶æ od ko¶cio³a wynosi³a oko³o 3 kilometrów. Równie du¿± grupê tworzy³o 8 miejscowo¶ci po³o¿onych w promieniu 5,5 km od Chodla. Przy czym odleg³o¶æ powy¿ej 5 km by³a ju¿ odleg³o¶ci± znacz±c±, która utrudnia³a ludno¶ci przybycie na niedzieln± mszê ¶wiêt±. Liczne by³y te¿ miejscowo¶ci, których odleg³o¶æ od ko¶cio³a wynosi³a oko³o 4 i 7-8 km. Najdalej po³o¿onymi wioskami by³ Podbórz i Wymys³ów, najbli¿ej za¶ Chodla le¿a³y grunta wsi Je¿ów, Loret, Antonówka, Godów, Budzyñ, Ko¿uchówka i Zastawki.
Mo¿na wysun±æ hipotezê, ¿e mieszkañcy wsi po³o¿onych na krañcach terytorium parafii nie uczêszczali tak regularnie na nabo¿eñstwa, jak ludno¶æ, która mieszka³a blisko ko¶cio³a parafialnego. Powy¿sza hipoteza nie musia³a jednak odzwierciedlaæ stanu, jaki by³ w rzeczywisto¶ci.
Obok kwestii liczby miejscowo¶ci nale¿±cych do parafii i odleg³o¶ci od ko¶cio³a, zagadnieniem wi±¿±cym siê z terytorium o¶rodka duszpasterskiego jest patronat miejscowo¶ci, czyli czyj± w³asno¶ci± by³a dana wie¶. Typy w³asno¶ci miejscowo¶ci nale¿±cych do parafii Chodel, ilustruje poni¿sza tabela.

W³asno¶æ miejscowo¶ci nale¿±cych do parafii Chodel do roku 1584

Rodzaj w³asno¶ci
Ko¶cielna
Szlachecka
Je¿ów
Chodel
Chrzanów
Czelustka
Godów
K³odnica
Komaszyce
Ksi±¿
M¶cis³aw
Poniatowa
Puszno
Ruda Maciejowska
Skrzyniec
¦widno
Wola Je¿owska
Wólka Chodelska
Wólka Komaszycka
Wronów
1
17

Zauwa¿yæ mo¿na zdecydowan± przewagê w³asno¶ci szlacheckiej (17 wiosek) nad ko¶cieln± (1 wioska). Na terenie parafii nie by³o wiosek nale¿±cych do dóbr królewskich czy mieszczañskich. Obszar ten zamieszkiwa³a szlachta, do której nale¿a³y wymienione w tabeli miejscowo¶ci. Taki stan rzeczy trwa³ do koñca XVI wieku.
Je¿ów, od 1447 roku do koñca XVI wieku wchodzi³ w sk³ad uposa¿enia biskupów krakowskich. Z wioski tej (licz±cej ok. 14 ³anów) pobierali oni dziesiêcinê snopow±. Ze wzglêdu na zbyt du¿± odleg³o¶æ od pozosta³ych dóbr biskupich, wioska ta nie przedstawia³a wiêkszej warto¶ci gospodarczej. S³u¿y³a w g³ównej mierze jako miejsce postoju i wypoczynku dla podró¿uj±cego biskupa i jego dworu, poniewa¿ po³o¿ona by³a przy trakcie prowadz±cym z I³¿y, Kurowa i Sandomierza do Lublina.
W roku 1594 Je¿ów zmieni³ w³a¶ciciela. Ówczesny biskup krakowski Jerzy Radziwi³³ zapisa³ ca³y maj±tek wsi jezuitom. Nastêpnie król Zygmunt III Waza potwierdzi³ tê darowiznê w specjalnym przywileju wydanym w Warszawie 8 kwietnia 1594 r. Jezuici stali siê pe³noprawnymi w³a¶cicielami dopiero piêæ lat pó¼niej, gdy drog± s±dow± rozstrzygniêto spory z dziedzicami so³ectwa - Ró¿kami.
Podobna zmiana w³a¶ciciela mia³a miejsce w przypadku Chodla. Do koñca I po³owy XVI wieku miasto nale¿a³o do rodu Maciejowskich, a pocz±wszy za¶ od trzeciej æwierci XVI wieku - do kolegium jezuitów w Lublinie. Do pocz±tku XVII stulecia oprócz Je¿owa i Chodla w³asno¶ci± jezuitów staj± siê Komaszyce oraz Godów. Omawiaj±c terytorium parafii nie sposób pomin±æ centrum o¶rodka duszpasterskiego, które znajdowa³o siê w Chodlu. By³o to jedyne miasto, które nale¿a³o do parafii.
Trudno jest wyja¶niæ znaczenie nazwy miasta Chodel. Nazwa ta jest nazw± dzier¿awcz±. Problemy sprawia równie¿ próba ustalenia, kiedy nast±pi³a lokacja Chodla. Szerzej za³o¿enie Chodla opisane jest w czê¶ci opisuj±cej historiê miasta. Prawdopodobnie by³a to wówczas - w po³owie XV wieku - ma³a wioska. Domniemywaæ mo¿na, ¿e by³a to osada targowa, z kilkoma domami i placem targowym po³o¿onym w centrum. Przypuszczalne istnienie placu targowego w osadzie chodelskiej wyja¶nia³oby pó¼niejszy mechanizm lokacji miasta, gdy¿ podstaw± lokacji miast w ¶redniowieczu by³a obecno¶æ placu targowego. Niezbyt szczê¶liwy wybór terenu pod przysz³± lokacjê o¶rodka miejskiego nie sprzyja³ od samego pocz±tku jego rozwojowi. W s±siedztwie funkcjonowa³y ju¿ starsze miasta (Be³¿yce, Opole, Urzêdów), które za³o¿one zosta³y w I æwierci XV wieku. Przez Chodel nie przebiega³ te¿ ¿aden trakt handlowy, z obecno¶ci którego mieszkañcy mogliby czerpaæ korzy¶ci finansowe.
Wszystkie wymienione czynniki zadecydowa³y o charakterze Chodla, który pe³ni³ funkcjê o¶rodka wymiany handlowej dla okolicznych wiosek. Do XIX wieku dominuj±c± ga³êzi± gospodarki by³a tu gospodarka rolniczo-hodowlana.