Obok szat
i naczyń, służących duchowieństwu
do sprawowania czynności liturgicznych, na wyposażenie kościoła składają się
również księgi liturgiczne.
Pod pojęciem tym rozumiane są teksty i przepisy, które dotyczą obrzędów kościoła
katolickiego. Aby mogły być wprowadzone do użytku kościelnego wymagają wcześniejszego
zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej.
Do ksiąg, które używane były zarówno w minionych wiekach, jak i częściowo obecnie
przez kościoły obrządku łacińskiego, w tym i świątynię chodelską, zaliczane
były:
Mszały - stanowiące główną księgę liturgiczną, w której znajdowały się
teksty stałe i zmienne mszy św. oraz przepisy dotyczące jej odprawiania,
Brewiarze - księgi, w których zawarte były teksty i przepisy modlitw
pacierzy kapłańskich),
Agendy - początkowo podręcznik ceremonii dla prostych kapłanów i duszpasterzy.
Obecnie księga znana pod nazwą Rytuału, zawierająca przepisy dotyczące sprawowania
sakramentów i sakramentaliów oraz odpowiednie teksty modlitw.
Antyfonarze - księgi zawierające części śpiewane mszy św. w głównej mierze
śpiewy Officjum Divinium,
Graduały - księgi zawierające wyłącznie śpiewy mszalne,
Psałterze - księgi w której znajdowały się modlitwy i przepisy dotyczące
Officjum Divinium,
Ewangeliarze - księgi zawierające całość, bądź tylko fragmenty Pisma
Św., które czytano podczas mszy św. Księgi te funkcjonują także pod nazwą Lekcjonarzy,
Procesjonały.
Z pośród wyżej wymienionych ksiąg komplet stanowiło pięć pozycji: mszał,
agenda, psałterz, antyfonarz i graduał.
Wyposażenie kościoła parafialnego w Chodlu w księgi liturgiczne, na przestrzeni XVII wieku, ilustruje poniższa tabela.
Rodzaj
ksiąg
|
Wizytacje
|
||||||
1604
|
1611
|
1675
|
1748
|
1781
|
1801
|
1805
|
|
Agenda
|
*
|
1
|
1
|
3
|
3
|
3
|
3
|
Antyfonarz
|
*
|
1
|
1
|
1
|
-
|
1
|
1
|
Brewiarz
|
*
|
-
|
-
|
-
|
2
|
2
|
2
|
Ewangeliarz
|
*
|
-
|
-
|
1
|
1
|
1
|
1
|
Graduał
|
*
|
1
|
1
|
1
|
-
|
-
|
-
|
Mszał
|
*
|
3
|
7
|
11
|
9
|
10
|
10
|
Procesjonał
|
*
|
-
|
1
|
1
|
1
|
1
|
-
|
Psałterz
|
*
|
1
|
1
|
-
|
-
|
2
|
2
|
Parafia Chodel
posiadała w XVII wieku komplet ksiąg liturgicznych, niezbędnych do sprawowania
czynności liturgicznych przez miejscowych duchownych. Brak informacji w wizytacji
z roku 1604 odnośnie wyposażenia kościoła parafialnego w księgi wynikał prawdopodobnie
z przeoczenia, którego dopuścił się ks. dziekan P. Skidzyński. Z całą pewnością
około roku 1604 świątynia chodelska posiadała takowe paramenty. Poświęcenie
ich przypuszczalnie miało miejsce wraz z konsekracją kościoła w 1584 roku. Z
zestawienia wynika również, że parafia chodelska od II połowy XVIII wieku, aż
do początków wieku XIX była bardzo dobrze zaopatrzona w podstawowe księgi liturgiczne.
W wyposażeniu kościoła chodelskiego znajdowało się o wiele więcej rodzajów ksiąg,
niż w innych, sąsiadujących parafiach.
Kościół parafialny w Chodlu posiadał dwa rodzaje mszałów: tzw. pełne i żałobne,
które zawierały jedynie przepisy odnośnie celebrowania mszy żałobnych. O tych
ostatnich wspominają wizytatorzy w roku 1721, 1781. Również na stanie świątyni,
w ciągu całego omawianego okresu, było dwa rodzaje agend: małe i wielkie.
Duża liczba i różnorodność gatunkowa ksiąg liturgicznych, jakie posiadał kościół
chodelski mogła bezpośrednio wiązać się z wyższym wykształceniem teologicznym
księży, którzy pracowali w parafii. Prawdopodobnie widzieli oni konieczność,
wprowadzania do pracy duszpasterskiej nowych i różnorodnych gatunków ksiąg liturgicznych,
w których znajdowało się większe bogactwo treści, form i przepisów liturgicznych.
Jeżeli zaś chodzi o liczbę poszczególnych ksiąg, to mogła ona wynikać z zatrudnienia
większej liczby księży w parafii Chodel.
Kwestią, na którą wizytatorzy zwracali uwagę w trakcie sprawdzania wyposażenia
kościoła chodelskiego, był również stan zachowania ksiąg. Niekiedy podawali
też szczegóły dotyczące wyglądu zewnętrznego. "...agenda, antyfonarz
są stare i złe..."; "...brewiarze 2, stare nie zdatne do użytku...".
O złym stanie ksiąg liturgicznych kościoła chodelskiego informuje trzech wizytatorów,
którzy wizytowali parafie w roku 1675, 1748 i 1805. Są to jednak wzmianki bardzo
ogólne, ograniczające się do stwierdzenia, że stan poszczególnych ksiąg jest
zły i nie nadają się do używania. Zarządcy parafii dbali o księgi liturgiczne.
W razie konieczności oddawali je do reperacji. O naprawie mszałów w latach czterdziestych
XVIII wieku przez ówczesnego plebana, ks. Jana Dominika Lachowicza (1740-1767),
wspomina wizytator w roku 1748.
Nie wszystkie księgi mszalne kościoła chodelskiego posiadały ładną i cenną oprawę.
Taką oprawą mogły się jedynie poszczycić mszały. Były one oprawione z reguły
w aksamit, rogi przed ziszczeniem zaś zabezpieczały srebrne klamry. Elementy
zdobnicze znajdujące się na nich miały postać srebrnych gwiazdek.